Siedzibą Cechu Rzemiosł Różnych w Krośnie jest Budynek „Zgoda”, jeden z kilku budynków w obszarze krośnieńskiej Starówki o ciekawej elewacji z bogatą secesyjną ornamentyką. Został wzniesiony w pierwszych latach XX wieku przez Towarzystwo Mieszczańskie „ZGODA” w Krośnie. Wśród członków Towarzystwa „ZGODA” zdecydowaną większość stanowili krośnieńscy rzemieślnicy i to głównie oni dali własny wkład finansowy i swoją robociznę na rzecz wznoszonego budynku.
Od początku swego istnienia Cech był siedzibą Cechu Wielkiego Zbiorowego Rzemieślników Chrześcijan w Krośnie i on finansował wszelkie koszty jego eksploatacji i konserwacji. W okresie do II Wojny Światowej w tym budynku tętniło bogate życie krośnieńskiego społeczeństwa. Działała ogólnodostępna biblioteka i czytelnia czasopism, a w największej w owych czasach w Krośnie sali widowiskowej organizowano różne spotkania i odczyty, wystawy, przedstawienia amatorskiego teatru, koncerty muzyczne, festyny i imprezy charytatywne dla dzieci i dorosłych. Budynek należał do Cechu, ale służył wszystkim krośnianom.
Niełatwa historia
Okres wojny, to ciemna karta o trudnej do odtworzenia historii budynku. Z nielicznych i niepopartych faktografią przekazów mieszkańców Krosna rysuje się niezbyt korzystny obraz tego, co było i działo się w tym budynku. Jego stan techniczny po opuszczeniu przez okupanta bardzo źle świadczył o użytkownikach i „gospodarzach” z okresu wojny.
Bezpośrednio po wojnie Cech już nie mógł w budynku podjąć i kontynuować swojej statutowej działalności. Budynek „Zgoda”, na mocy ówczesnego prawa, przejęty został na rzecz Skarbu Państwa i na podstawie decyzji władz powiatu i województwa przekazany był do użytkowania przez różne podmioty, np.: Fabrykę Obuwia, Szkołę Muzyczną, organizacje polityczne itd. Budynek był eksploatowany, ale nikt nie poczuwał się do jakiekolwiek dbałości o zachowanie jego właściwego stanu. Rzemieślnicy zrzeszeni w Cechu, mimo usilnych starań o przywrócenie im budynku, niestety nie uzyskali nawet przyzwolenia na podjęcie działań zabezpieczających jego „materię”.
W połowie lat sześćdziesiątych XX wieku ówczesne władze, (zapewne widząc, że budynek popada w coraz gorszy stan), podjęły decyzję o przekazaniu go Cechowi, czyli rzemieślnikom – członkom Cechu Rzemiosł Różnych w Krośnie. Niestety, rzemieślnikom nie zwrócono własności, a tylko przekazano grunt wraz z posadowionym na mim budynkiem „Zgoda” w użytkowanie wieczyste.
Rzemieślnicy po wejściu do budynku od razu podjęli nie tylko cechową statutową działalność, ale przede wszystkim zajęli się przywróceniem jego należytego stanu technicznego. Oczywiście znowu własnymi siłami i z własnych środków.
Na uwagę zasługuje fakt rzemieślniczej wyjątkowej hojności, gdyż oprócz ponoszonych nakładów na budynek „Zgoda”, podjęli się utworzenia nowej placówki służącej ogółowi społeczeństwa. Owocem tego jest Muzeum Rzemiosła w Krośnie, stworzone w latach 80. ubiegłego wieku przez członków krośnieńskiego Cechu i nieodpłatne przekazane Gminie Krosno.
Końcem pierwszej dekady XXI wieku, po utworzeniu Ośrodka Szkoleniowego Cechu i wypracowaniu przez tenże Ośrodek zysku, Cech przeprowadził kilka koniecznych i kosztownych prac zabezpieczających budynek. Na dalsze, równie konieczne działania, niestety, brakowało środków. Widząc możliwość skorzystania ze środków unijnych, Cech za kredyt zaciągnięty w banku wykupił od Skarbu Państwa prawo własności – własnego przecież budynku „Zgoda”, bo odzyskanie go na zasadzie zwrotu nie było możliwe w świetle obowiązującego prawa. Wykupu prawa własności dokonano, ponieważ stanowiło to warunek konieczny do ubiegania się o środki z Unii Europejskiej.
Myślimy o przyszłości
Cech, myśląc o przyszłości budynku, chce zrealizować wizję nadania mu innowacyjnych funkcji w zakresie rzemieślniczej edukacji, zachowania i przekazu rzemieślniczych tradycji oraz rzadkich umiejętności. Ponadto zamierza stworzyć wielofunkcyjną pracownię do prowadzenia praktycznych warsztatów dla grup wieloosobowych, rodzin, czy pojedynczych osób zainteresowanych różnymi rzemiosłami i tradycjami obrzędowymi. Cech widzi również szerokie możliwości prowadzenia działalności w zakresie upowszechniania kultury. Celem jest nadanie budynkowi „Zgoda” takich funkcji i wartości, z których chętnie będą korzystać mieszkańcy miasta i turyści, i będzie to kolejna wizytówka Krosna.
Aby podjąć działania w kierunku wsparcia naszych celów środkami Unii Europejskiej, potrzebny był tzw. „udział własny”. Po licznych – niestety – nieudanych próbach pozyskania środków na tenże „udział …”, (w tym także rozprowadzaniu „cegiełek” na rewitalizację budynku), lub poszukiwaniu Partnera do realizacji przedsięwzięcia, z propozycją kupna części budynku Cechu wystąpiło Muzeum Podkarpackie – sąsiad Cechu – kierując się tym, że zakupione pomieszczenia przeznaczone będą na cele szeroko pojętej kultury. Walne Zgromadzenie członków Cechu, stosownie do statutowych uprawnień, podjęło decyzję o sprzedaży. Pozyskane środki dały możliwość aplikowania z „wkładem własnym” do konkursu ogłoszonego przez Urząd Marszałkowski w ramach osi priorytetowej VI Spójność przestrzenna i społeczna, działania 6,3 – Rewitalizacja przestrzeni regionalnej RPO na lata 2014 2020.
Działania bardzo absorbujące wokół wyżej wspomnianego Projektu Cech prowadzi wspólnie z Muzeum Podkarpackim i Urzędem Miasta Krosna. Równolegle też Cech podjął współdziałania z Fundacją Bezpieczna Przystań i po pozytywnym rozstrzygnięciu konkursu z Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowane są dwa projekty. Celem ich jest aktywizacja zawodowa oraz zdobycie zatrudnienia przez około 200 osób z terenu podregionu krośnieńskiego. Projekty dotyczą osób będących bez zatrudnienia i także niepełnosprawnych lub objętych pomocą społeczną. Celem jest, by uczestnicy Projektów – absolwenci szkoleń – prócz nabycia rzemieślniczych lub innych umiejętności znaleźli zatrudnienie zgodnie z nabytymi umiejętnościami. Przedstawione powyżej przedsięwzięcia, tak bardzo istotne w życiu (nie tylko) rzemieślniczej społeczności, to jedynie wycinek z działań, które powinien realizować Cech, aby spełniać założenia Statutu. Zadań jest dużo więcej, ale o tym w kolejnym odcinku „cechowych spraw”.
Marta Matelowska
